“Op duurzame en rendabele manier groene grondstoffen produceren”

Wat is volgens jou de belangrijkste ontwikkeling in de foodindustrie?

“Er zijn meerdere ontwikkelingen die belangrijk zijn. Er is nu veel aandacht voor duurzaamheid gericht op circulariteit: het hergebruiken van grondstoffen, materiaal en verpakkingen. De focus van het lectoraat is ‘biobased’: hernieuwbare groene grondstoffen uit de landbouw die omgezet kunnen worden in waardevolle voedselingrediënten. Belangrijk daarbij is dat de consument steeds meer aandacht heeft voor gezondheid en gezonde voeding. Daarnaast is toenemende interesse in lokaal geproduceerd en verkrijgbaar voedsel iets wat we al een langere tijd zien. Een algemeen aandachtspunt blijft de voedselverspilling. In niet-westerse landen blijft er relatief veel ‘op het veld’ achter: de agrarische productie en logistiek kan daar efficiënter. De westerse consument krijgt producten die zeer efficiënt door de agro-food keten beschikbaar worden gemaakt maar verspilt thuis veel.”

Is onze agrarische productie dan wel duurzaam?

“Duurzaamheid leeft in het bijzonder bij biologische boeren. Deze boeren hebben in de gaten dat het om de lange termijn gaat. In het tegengaan van bodemuitdroging en bodemuitputting is veel terrein te winnen. Over een jaar of vijftig halen we de huidige productieniveaus niet meer als we zo blijven doorgaan. Dat heeft overigens niets met klimaatverandering te maken, maar wel alles met intensieve landbouwmethodes. Boeren hebben zich moeten richten op het zo efficiënt mogelijk produceren. De huidige lage prijs die ze voor hun product krijgen is met intensieve hoogproductieve landbouwmethodes net rendabel. Als we willen verduurzamen dan moeten we allereerst het begin van de keten aanpakken. Het helpt dat consumenten zich hier steeds meer bewust van worden.”

Leg eens uit?

“Als er uit ‘groene grondstoffen’ producten met een hogere waarde gemaakt kunnen worden, kan dat bijdragen aan een bedrijfseconomisch gezonde en duurzame landbouw. Een kans ligt o.a. in het feit dat de consument steeds meer aandacht heeft voor zijn gezondheid. Steeds meer mensen hebben in de gaten dat medicijnen de problemen op korte termijn oplossen, maar dat je met voeding veel meer impact maakt op de lange termijn. Kijk naar een ziekte als diabetes type 2; daar wordt voeding al gezien als medicijn.

Zeker nu, in tijden van corona, staan veel consumenten stil bij de vraag: hoe blijf ik gezond? De vraag is hoe voeding daaraan bij kan dragen. Bij een virus is verbetering van ons afweersysteem van belang. Voeding die helpt om het immuunsysteem op een positieve manier te stimuleren is één van onze onderzoeksgebieden. Dit is een specifiek voorbeeld, maar de algemene vraag naar gezonde voeding is zeker niet nieuw. Het is mede aan ons om producten te ontwikkelen die hierbij van toepassing kunnen zijn. Als lector Biobased Ingredients moet ik ervoor zorgen dat hiervoor kennis beschikbaar komt. Gelukkig hebben steeds meer consumenten door dat ze niet tien dagen achterelkaar zuurkool moeten eten omdat dat gezond kan zijn: ze weten dat gevarieerd eten de basis is. Juist die benodigde variatie maakt dat er kansen liggen voor nieuwe producten en productconcepten.

Waar wij al zo’n tien jaar mee bezig zijn is actief participeren. Onderzoek naar gezonde voeding draagt bij aan de inhoudelijke kwaliteit van het onderwijs , maar helpt ook bedrijven en organisaties in de regio om stappen te zetten. Het is onze taak om bepaalde partijen van kennis en kunde te voorzien, op een praktische toepasbare wijze.”

Gezonde voeding dus!

“Ja, maar ons lectoraat richt zich niet uitsluitend op de levensmiddelenindustrie. We kijken ook naar biomedische ontwikkelingen. Wat betekent dat voor de eigenschappen van een product? Hoe kunnen we een samenstelling verbeteren? Wat doet dat met de voedingswaarde? Dat houdt ons bezig.

Maar we weten ook dat je het met goede voeding alleen niet redt. Het gaat om de combinatie van gezonde voeding, beweging en gelukkig zijn. Ons lectoraat is niet voor niets nauw betrokken bij de gezondste coalitie van Nederland, Healthy Ageing Network Northern Netherlands (HANNN).”

HANNN zet zich in voor ‘Meer Gezonde jaren’. Deze coalitie mobiliseert alle ondernemers, denkers en beslissers die bij kunnen dragen aan een gezondere regio. Samen bouwen ze aan een omgeving die gezondheid stimuleert. Van bewegen en voeding tot een gezonde omgeving, zingeving en sociale samenhang.

“Naast voeding kijken we ook naar de bewerkingsstappen. Hoe bewerk je een bepaald product en hoe zorg je ervoor dat de processen slimmer en efficiënter worden ingericht. Je wilt bijvoorbeeld voorkomen dat waardevolle ingrediënten als vitamines door processing verloren gaan. In Noord-Nederland wilden we ook kijken hoe we groene grondstoffen op een slimmere, duurzamere manier konden verwerken. In dat kader hebben we een aantal jaren geleden in samenwerking met o.a. Halbe Vogel van Vogelvlucht de faciliteit Zernike Advanced Processing (ZAP) opgericht. Halbe voorzag welke ontwikkelingen eraan zaten te komen en had een belangrijke activerende rol. Halbe begrijpt als geen ander wat voor bedrijven interessant is en wat er in de regio mogelijk is.”

De Zernike Advanced Processing (ZAP) faciliteit is een semi-industriële omgeving waar kennisinstellingen en het bedrijfsleven samen werken aan innovatieve oplossingen voor de biobased economy. Ondernemers kunnen bij ZAP terecht met onderzoeksvragen en ZAP maakt graag gebruik van de ervaring van ondernemers om nieuwe biobased producten naar de markt te brengen of (chemische) processen te verduurzamen. Hiermee draagt ZAP bij aan de ontwikkeling vaneen stevige regio en een sterkere internationale positie.

Gezondheid en digitalisering

“Tot slot wil ik graag iets zeggen over digitalisering. De toegenomen digitalisering maakt het makkelijker om de meerwaarde van nieuwe producten te laten zien. Maar voor consumenten is het lastiger geworden om te kiezen door de overvloed aan informatie. Mijn verwachting is dat we binnen een jaar of tien voedingsadviezen krijgen via iets als een slimme weegschaal of smartwatch: ‘Koop iets met minder suiker, minder vet of meer langzame koolhydraten’. Een klein deel van de consumenten maakt hier nu al gebruik van. Daarnaast zorgt de digitalisering voor kansen als het gaat om traceerbaarheid en productontwikkeling.”